Szabatowy rok
Tytuł: Szabatowy rok
Autor: Grzegorz Skwarek
Nazwa audycji: Rozmowy o życiu
Rodzaj audycji: Cykliczna / wtorek, 21:40; środa 02:00 /
Data emisji: 29-12-2015
Szabatowy rok (hebr. szmit(t)a) – szczególny rok, obchodzony przez Żydów w Erec Israel co siedem lat. Obowiązywało w nim tzw. prawo szabatowe (hebr. szmit(t)a), obligujące do pozostawienia odłogiem ziemi, zgodnie z bibl. przykazaniem (Kpł 25,2-7): „Kiedy wejdziecie do ziemi, którą daję wam, wtedy ziemia będzie także obchodzić Szabat dla Pana. […] Nie będziesz wtedy obsiewał pola ani obcinał winnicy, nie będziesz żął tego, co samo wyrośnie na polu, ani nie będziesz zbierał winogron nieobciętych. To będzie rok szabatowy dla ziemi. Szabat ziemi będzie służył wam za pokarm […]” (zob. też Wj 23,10-12). Plony pochodzące z upraw takiego roku traktowano jak święte; mieli do nich prawo zarówno ubodzy, jak i zwierzęta. Gospodarzom wolno było jedynie zbierać płody służące do bezpośredniego spożycia. W szabatowym roku – zgodnie z przykazaniem zawartym w Księdze Powtórzonego Prawa (15,1-2) – darowywano wszystkie długi. Podobne przepisy obowiązywały w roku jubileuszowym, przypadającym po upływie siedmiu takich siedmioletnich cykli (Wj 23; Kpł 25; Pwt 15). Tradycja przypisuje wprowadzenie obowiązku przestrzegania szabasowego roku uczniom Rabiego Akiwy, uczonym należącym do trzeciego pokolenia tan(n)aitów. Stosowanie tych zasad oznaczało podporządkowanie się woli Boga, do którego należała cała ziemia i pochodzące z niej płody i dla którego wszystkie istoty żywe miały równe do nich prawo. Nieprzestrzeganie zasad szabasowego roku. groziło wygnaniem z kraju. Współcześnie w Izraelu nadal obowiązują owe zasady jako rozporządzenie rabiniczne. Omija się je, stosując np. uprawę hydroponiczną, tak, by uzyskane plony nie były płodami ziemi; albo umownie sprzedaje się grunt nie-Żydowi (Arabowi) na okres owego roku. (Zob. też: prozbul; szmit(t)ot; Szwiit)
Jubileuszowy rok (hebr. jowel, dosł.: barani róg; jid. jojwł) – rok obchodzony zgodnie z biblijnym nakazem (Kpł 25) po zakończeniu siedmiu okresów szabatowych (por. szabatowy rok), tj. co 50 lat, choć niektórzy uczeni sugerują, że j.r. w starożytności obchodzony był co siódmy, szabatowy rok. Ogłaszano go dęciem w róg (szofar) w święto Jom Kipur, tak więc zaczynał się dziesiątego dnia tiszri, w przeciwieństwie do roku szabatowego, który rozpoczynał się pierwszego tiszri (tj. pierwszego dnia święta Rosz ha-Szana). Obowiązywał Izraelitów do czasu zburzenia Świątyni Jerozolimskiej, tj. do 70 n.e. (według Talmudu, od wejścia Izraelitów do Ziemi Obiecanej, było 17 takich lat jubileuszowych), bowiem związane z nim przepisy m.in. dotyczyły ograniczonego posiadania ziemi, która w istocie – zgodnie z wiarą żydowską – była własnością Boga, toteż mogły być stosowane tylko do czasu, kiedy Dwanaście Plemion Izraelskich zamieszkiwało ziemie, wyznaczone im przez Stwórcę. Majmonides twierdził, że po niewoli babilońskiej (tj. w okresie Drugiej Świątyni) j.r. święcono tak, jak rok szabatowy; tzn. stosowano wszystkie przepisy, dotyczące roku szabatowego, oraz uwalniano niewolników-Żydów (pozostający w niewoli u nie-Żydów mieli być wykupieni przez krewnych), a ziemia wracała do swych pierwotnych właścicieli. W związku z tym, według Biblii, wszelkie kontrakty dotyczące niewolników-Żydów i zmian praw własności ziemi w wycenie nabytku winny uwzględniać liczbę lat, które mają upłynąć do j.r. Biorąc pod uwagę uwarunkowania społeczne, instytucja j.r. miała bardzo ważne znaczenie. Stosowanie związanych z nim praw zabezpieczało przed koncentracją ziemi i ludzi w ręku jednego bądź kilku rodów oraz trwałość klasy drobnych i średnich posiadaczy, a szerzej rzecz ujmując, instytucja ta była gwarantem sprawiedliwości w jej społecznym wymiarze. Po zburzeniu Świątyni pozostałością j.r. w liturgii żydowskiej jest dęcie w szofar na koniec święta Jom Kipur, na znak zakończenia postu.
Źródło: www.jhi.p